نخستين تأثيرى كه صدق و راستى از خود به يادگار مى گذارد، مسأله جلب اطمينان و اعتماد در «همكارى هاى دسته جمعى» است. همچنین پايه و اساس هر گونه «پيشرفت معنوى و مادى» در اجتماع اعتماد متقابل برخاسته از صدق و راستى است. صداقت و راستى به انسان «آبرو و شخصيت» مى دهد؛ در حالى كه دروغ مايه رسوايى و بى آبرويى است. صدق و راستى و امانت به انسان «شجاعت و شهامت» مى بخشد؛ درحالى كه دروغ و خيانت هميشه انسان را در هاله اى از خوف و ترس فرو مى برد. همچنین راست گویى انسان را از بسيارى از «گناهان» نجات مى دهد.

در اهميت صدق همين بس كه اميرمؤمنان على (ع) می فرمايد: «اَلصِّدْقُ‏ رَأْسُ‏ الدِّينِ‏؛ صدق و راستگويى اساس دين است». و در حديث ديگرى مى ‏فرمايد: «اَلصِّدْقُ‏ صَلَاحُ‏ كُلِ‏ شَيْ‏ءٍ؛ راستى سبب اصلاح هر چيزى است». و در حديث مشابه ديگرى مى ‏فرمايد: «اَلصِّدْقُ أَقْوَى دَعَائِمِ الْإِيمَانِ؛ صدق قوى ‏ترين ستون ‏هاى ايمان است». و در تعبير ديگرى مى ‏فرمايد: «الصِّدْقُ جَمَالُ الْإِنْسَانِ وَ دَعَامَةُ الْإِيمَانِ؛ صدق جمال‏ انسان‏ و ستون ايمان است». و بالأخره در تعبير مهم ديگرى مى ‏افزايد: «اَلصِّدْقُ‏ أَشْرَفُ‏ خَلَائِقِ‏ الْمُوقِنِ؛ صدق شريف‏ ترين اخلاق افراد صاحب يقين است».

شمس الدین ابوالحسین یحیى بن حسن بن حسین بن لعى بن محمد بن بطریق اسدى حلّى (533ـ600 ق) از علماى برجسته شیعه بوده و خدمات شایان توجهى در زمینه علوم و معارف اهل بیت پیغمبر(علیهم السلام)داشت. او در حلّه متولد شد و در همان دیار رشد یافت و براى افزایش و ارتقاى دانش مذهبى خود در زمینه فقه، حدیث، تاریخ، تفسیر، و عقاید به مناطق مختلف اسلامى مثل ایران، شام، و حجاز مسافرت کرد. وى مدتى در بغداد سکونت داشت و سپس به حلّه بازگشت و در همان شهر وفات یافت.

واژه «صادق» از ماده «صدق»، نقطه مقابل كذب است و در اصل از اوصاف كلام است كه گاه صادق و گاه كاذب است. واژه «صَدَقه» به خاطر آن است كه انسان با عملش صدق اخلاص خود را ثابت مى كند، و مهريه را «صداق» گويند زیرا دليل عملى صدق شوهر است. «صدّيق» كسى است كه بسيار راست مى گويد يا كسى كه هرگز دروغ نمى گويد. اما اینکه وصف خداوند به «صادق» از چه جهت است، می توان گفت: از جهت صدق و راستى در اخبارش و از نظر صدق در وعده هايى كه در مورد پاداش نيكان و مجازات بدان داده است.

قرآن خداوند را از همه «صادق تر» دانسته و می فرماید: «كيست كه از خداوند، راستگوتر باشد؟!». اين تعبیر به خاطر آن است كه دروغ يا از جهل و بی خبری از واقعیت ها سرچشمه مى گيرد و يا از ضعف و ناتوانى و احتیاج، و چون هيچ يك از اين صفات در ذات پاكش راه ندارد، او از همه صادق تر است. بعضى معتقدند كه تعبير به راستگوتر تنها از نظر كميّت امكان پذير است نه كيفيت؛ ولى حق اين است كه از نظر كيفيت نيز مراتب مختلفى براى صدق، تصوّر مى شود و «اصدق» کسی است که گفتارش در تمام ابعاد، مطابق واقع باشد.

بخش مهمّى از دعوت انبياء(ع) بر اساس وعده هايى است كه نسبت به آينده داده مى شود و اگر پيامبر(ص) در وعده هاى خود صادق نباشد اساس دعوت او متزلزل مى گردد؛ لذا قرآن مى فرمايد: «در كتاب آسمانى خود از اسماعيل ياد كن كه در وعده هايش صادق و رسول و پيامبر [بزرگى] بود». بديهى است تا كسى صادق نباشد (صادق در همه چيز حتّى در وعده ها)، ممكن نيست به مقام والاى رسالت برسد؛ چرا كه اولين شرط اين مقام آن است كه مردم به سخنان و وعده هاى او مؤمن باشند و صدق او را در تمام زمينه ها تجربه كرده باشند.

نخستین شرط شناسایى صفات خداوند نفى تمام صفات مخلوقات از آن ذات مقدّس و تشبیه نکردن او به هیچ یک از موجودات عالم است. صفات خدا به دو دسته «صفات ثبوتیه» (آنچه خداوند آنها را داراست) و «صفات سلبیه» (آنچه خداوند از آنها منزّه است) تقسیم می شود. در واقع هر کمالى تصوّر شود خداوند دارد و هر نقصى تصوّر شود خداوند از آن بریست؛ پس صفات ثبوتى و سلبى خداوند نامحدود است. امّا پی بردن به حقیقت ذات خداوند به این مى ماند که بخواهیم اقیانوس بیکرانى را در ظرف کوچکى جاى دهیم.

ذهبى گفته: سليمان بن مهران يکى از ائمه ثقات و افراد مطمئن بود، همان طور که ابن خلکان گفته: او مردى موثق، فاضل و عالم بود و همه در اين سخن متفقند که او صادق، عادل و پرهيزگار بود. نويسندگان صحاح سته و ديگران به احاديثش استدلال کرده اند. مى توان احاديثى را که او از زيد بن وهب، سعيد بن جبير، مسلم بطين و... نقل نموده، در صحيح بخارى و صحيح مسلم ملاحظه کرد. وي سال 61 متولد و سال 148 چشم فرو بست.

 ذهبى او را به حافظ، صادق و يکى از پيشوايان توصيف کرده و از ابن معين نقل نموده: شريک راستگوى مورد اطمينانى است. و از عيسى بن يونس نقل نموده: امروز رجل و مرد امت، شريک است. به احاديث شريک، مسلم و نويسندگان سنن اربعه استدلال کرده اند. مى توان رواياتى را که وى از زياد بن علاقه، عمار دهنى، هشام بن عروة، يعلى بن عطا، عبدالملک بن عمير، عمارة بن قعقاع، عبداللّه بن شبرمه نقل کرده را در کتاب هاى اين نويسندگان مشاهده کرد. وى سال 95 متولد و سال 178 در کوفه از دنيا رفت.

دار قطنى مى گويد: عباد بن يقعوب شيعه اى است راستگو. ابن خزيمه مى گويد: او در حديث، ثقه و مورد اطمينان است. ذهبى گفته: او در حديث صادق و راستگوست. بخارى بدون واسطه در قسمت توحيد صحيح خود، از او حديث نقل کرده. وى در سال 250 از دنيا رفته است.