پاسخ اجمالی:
هنگامى كه نعمتى به ديگرى مى رسد، اگر انسان آرزو كند همان گونه كه ديگران دارند او هم داشته باشد، اين حالت را «غِبطه» مى گويند و حالتى است پسنديده. زيرا انسان را به كوشش سازنده وا مى دارد و هيچ اثر مخرّبى در اجتماع ندارد. امّا اگر دوست دارد آن نعمت از ديگران سلب شود و براى اين كار به تلاش برمى خيزد، اين همان حالت بسيار ناپسند «حَسَد» است كه انسان را وا مى دارد بى آنكه تلاش سازنده اى در مورد خودش انجام دهد، به تخريب ديگران بپردازد. از این توضیحات مشخص می شود که «غِبطه» تفاوتی اساسی با حسد دارد. غبطه نه تنها مذموم نيست بلكه پسنديده و مايه ترقّى و پيشرفت است.
پاسخ تفصیلی:
هنگامى كه نعمتى به ديگرى مى رسد، ممكن است يكى از چهار حالت در انسان پديد آيد:
1. آرزو مى كند همانگونه كه ديگران دارند او هم داشته باشد. اين حالت را «غِبطه» مى گويند و حالتى است پسنديده. زيرا انسان را به كوشش سازنده وا مى دارد و هيچ اثر مخرّبى در اجتماع ندارد.
2. دوست دارد آن نعمت از ديگران سلب شود و براى اين كار به تلاش برمى خيزد. اين همان حالت بسيار ناپسند «حَسَد» است كه انسان را وا مى دارد بى آنكه تلاش سازنده اى در مورد خودش انجام دهد، به تخريب ديگران بپردازد.
3. آرزو مى كند خودش داراى آن نعمت شود و ديگران از آن محروم بمانند. اين را «بُخل» و انحصارطلبى مى نامند كه انسان همه چيز را براى خود بخواهد و از محروميّت ديگران لذّت ببَرد.
4. دوست دارد ديگران در نعمت باشند، هرچند خودش در محروميّت به سر بِبَرد و حتّى حاضر است آنچه را دارد، در اختيار ديگران بگذارد و از منافع خود چشم بپوشد؛ اين حالت والا را «ايثار» مى گويند كه يكى از مهم ترين صفات برجسته انسانى است.[1]
از این توضیحات مشخص می شود که «غِبطه» تفاوتی اساسی با حسد دارد. غبطه نه تنها مذموم نيست بلكه پسنديده و مايه ترقّى و پيشرفت است.[2]
در حديثى از امام صادق علیه السّلام مى خوانيم: «إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَغْبِطُ وَ لَا يَحْسُدُ وَ الْمُنَافِقُ يَحْسُدُ وَ لَا يَغْبِطُ؛[3] مؤمن غبطه مى خورد، ولى حسد نمى ورزد، امّا منافق حسد مى ورزد و غبطه نمى خورد».[4]
منابع:
۱. اخلاق در قرآن
۲. انوار هدايت (مجموعه مباحث اخلاقى)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.